ریزافزایی رز (rosa hybrida) با استفاده از سامانه غوطه وری موقت

گل رز (rosa hybrida) به عنوان اولین گل شاخه بریده در جهان مطرح می باشد. یکی از روش های رایج در تولید انبوه این گیاه تکثیر از طریق کشت بافت است. ریزازدیادی گیاهان به روش های مرسوم عمدتا در محیط کشت های جامد انجام می شود که از موفقیت نسبی برخوردار بوده و نیاز به زمان و نیروی کار بیشتری دارد. بیوراکتور یک سیستم سریع و مناسب برای کشت های مایع و اجتناب از نیروی کار فراوان برای ریز ازدیادی گیاهان را فراهم کرده است. در این سیستم نیاز به قرار دادن تک تک ریزنمونه ها در محیط کشت نمی باشد و در نتیجه در زمان و هزینه ها صرفه جویی می شود. در کشت مایع ریزنمونه مدام و به طور یکنواخت آب و مواد غذایی دریافت می کنند و کل ریزنمونه در تماس با مواد غذایی و تنظیم کننده های رشد قرار گرفته، بنابراین مقدار جذب بسیار بالا می باشد و رشد و پرآوری ریزنمونه ها سریع تر صورت می گیرد. بر این اساس هدف از اجرای این تحقیق بررسی امکان استفاده از بیوراکتور با غوطه وری موقت در ریزازدیادی گل رز و بهینه سازی شرایط کشت آن می باشد. پس از انجام آزمایش های مختلف پرآوری در مرحله کشت جامد و تعیین بهترین تیمارهای ضدعفونی و محیط کشت برای مرحله استقرار و بهترین تنظیم کننده های رشد برای مرحله پرآوری ریزنمونه های رز، ابتدا با استفاده از یک پمپ هواساز، زمان سنج، فیلترهای یکبار مصرف 0/2 میکرون ، شیرهای برقی و شیلنگ های قابل اتوکلاو، بیوراکتوری با سیستم غوطه وری موقت ساده ساخته شد. 20 عدد گیاهچه حاصل از کشت جوانه های جانبی در شرایط درون شیشه (محیط جامد) با ارتفاع 2-1/51 سانتی متر در بیوراکتورها قرار داده شدند. محیط کشت استفاده شده در بیوراکتور msتغییر یافته بود. نتایج حاصل از آزمایش تعداد دفعات غوطه وری نشان داد که تیمار 4 بار غوطه وری در روز و هر بار به مدت 2 دقیقه بهترین تیمار می باشد و ریزنمونه ها بالاترین میانگین نرخ پرآوری (8/90 شاخه در هر ریزنمونه)، ارتفاع گیاه ( 95/6 سانتی متر) و وزن تر هر توده پرآوری شده (7/74 گرم) را در مقایسه با سیستم کشت رایج داشتند. نتایج حاصل از آزمایش غلظت های مختلفbap در بیوراکتور نشان داد که بالاترین میزان پرآوری ریزنمونه ها (8/36 شاخه در هر ریزنمونه) مربوط به تیمار 2 میلی گرم بر لیتر بود، اما بالاترین میزان ارتفاع نوشاخه (6/5 سانتیمتر) در تیمار 1 میلی گرم بر لیتر bap مشاهده شد. میانگین ارتفاع شاخه ها در بیوراکتور (95/6 سانتیمتر) و در محیط کشت جامد ( 3/5 سانتیمتر) حاکی از افزایش 2 برابری ارتفاع ریزنمونه ها در بیوراکتور می باشد و میانگین تعداد پرآوری در بیوراکتور (90/8 شاخه در هر ریزنمونه) و در محیط کشت جامد (3/02 شاخه در هر ریزنمونه) حاکی از افزایش 3 برابری تعداد پرآوری ریزنمونه ها در بیوراکتور بود. نرخ تکثیر در سیستم بیوراکتور بسیار بالاتر از محیط کشت جامد می باشد. پس از پرآوری ریزنمونه ها در بیوراکتور، ریزنمونه های پرآوری شده به محیط کشت جامد ریشه زایی انتقال داده شدند و مشخص شد که بالاترین تعداد ریشه در هر ریزنمونه (4/6)، طول ریشه (72/3 سانتیمتر) و درصد ریشه زایی (90 درصد) در محیط کشت 1/2 ms با کاربرد 2 میلی گرم بر لیتر ibaدر ترکیب با 0/5 میلی گرم بر لیتر iaa بدست آمد. به طور کلی می-توان گفت که بیوراکتور با سیستم غوطه وری موقت (tis)، بعنوان سیستمی کارآمد و مقرون به صرفه در ریزازدیادی تجاری گل رز rosa hybrida )) می باشد.